SİGARA İÇİMİNDEN KAYNAKLANAN BUERGER HASTALIĞININ 6 DEĞERLİ BELİRTİSİ
Dünyada doğrudan sigaranın neden olduğu bilinen ve kanıtlanan bir hastalık olan Buerger hastalığı genellikle bacak atardamarlarındaki kan akışını durdurarak zamanla ağrıya neden olur. Kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen Buerger hastalığı, tedavi geciktiği takdirde uzuv kaybına neden olabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Bölümünden Prof. Dr. Faruk Cingöz, Buerger hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Budama hastalığı olarak da bilinir
Buerger hastalığı, orta ve küçük çaplı damarlarda lokalize olan, nedeni bilinmeyen, iyileşme ve nüks ile seyreden (epizodik), çoğunlukla gençlerde görülen, tıkayıcı, bulaşıcı olmayan, inflamatuar bir hastalıktır. Çalışmalar bu hastalığın bağışıklık sistemindeki anormalliklerden kaynaklanan immünolojik bir damar iltihabı olduğunu belirlemiştir. Tıpta tromboanjiitis obliterans halk arasında ‘budama’ (spontan amputasyon) hastalığı olarak bilinir. Buerger hastalığı, kol ve bacaklardaki atardamar ve toplardamarların nadir görülen bir hastalığıdır. Tromboanjiitis obliterans olarak da adlandırılan Buerger hastalığında kan damarları iltihaplanır, şişer ve kan pıhtıları (trombüs) nedeniyle tıkanabilir. Buerger hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak tütün kullanımının Buerger hastalığının gelişiminde açıkça rol oynadığı açıktır. Tütündeki kimyasalların kan damarlarının iç yüzeyini tahriş ederek şişmesine neden olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bazı bireylerin hastalığa genetik yatkınlığı olabileceğinden şüphelenilmektedir.
Bu belirtiler ortaya çıkarsa vakit kaybedilmemelidir.
- Hastalığın aktif olduğu dönemlerde ilgili damar bölgesi hassas ve ağrılıdır.
- Hastada genel halsizlik, halsizlik, yorgunluk ve ateş var. İlk semptom olarak ortadan kaybolan ayak terlemesi de olabilir. Parmaklarda soğukluk ve uyuşma meydana gelir.
- Bazen ilk belirti, terleme kaybı yerine yürürken ayaklarda uyuşmadır. Bazen damarlarda dolgunluğun azalması fark edilebilir.
- Zamanla yürümede topallık gelişebilir. Baldır bölgesindeki ağrı genellikle ayırt edici bir özelliktir.
- Hastalık ilerledikçe ayaklarda morluklar başlar. Daha sonra geceleri artan istirahat ağrısıyla birlikte parmaklarda yaralar ortaya çıkar.
- Tedavi edilmediği takdirde kangren oluşur ve kişide parmaklardan başlayıp yukarıya doğru ilerleyen uzuv kayıpları yaşanır.
Sigara içen erkekler risk altında
En sık 25-40 yaş arası sigara içen gençlerde görülür. Buerger hastalığı Türkiye’deki damar hastalıkları kümesinin %7-10’unu oluşturur. Kadınlarda görülme olasılığı %2’dir. Bunun en önemli nedeni sigara içenlerde nikotin metaboliti kotinin (nikotinin vücuda girdikten sonra dönüştüğü madde) tarafından tetiklenen vücudun damar duvarına karşı duyarlılığıdır. Yüksek homosistein nedeniyle serbest oksijen radikallerindeki artış da damar duvarlarını hassaslaştırarak reaksiyonu başlatabilir. Ayrıca sık soğuğa maruz kalma, düşük sosyoekonomik durum, kötü beslenme, hepatit B sarılığı, yüksek fibrinojen ve pıhtılaşmaya eğilim de nedenler arasında sayılabilir.
Tanı 5 kritere göre konulabilir
Klinik olarak 5 ana kriter (shionaya) temeldir. Sigara içmek, 50 yaşın altında olmak, diz altı tutulum, ateroskleroz risk faktörlerinin bulunmaması ve aşağıdaki üst ekstremite tutulumlarından 4’ünün varlığı tanı için yeterlidir. Tanı genellikle hastanın şikayetlerine dayanarak arter muayenesi sırasında yukarıdaki kriterlere göre konur. Muayene sonrasında tıkanıklığın yerini ve derecesini belirlemek için sıklıkla ultrasonografi ve Doppler çalışmaları yapılmalıdır. Hastalığın arteriyel ağaçta tutulumu için tomografik anjiyografi gereklidir. Böylece tıkanıklığın yeri, tıkanıklığın boyutu, uzunluğu, parmaklara giden kan akış yolu ve en önemlisi kollateral damarların varlığı belirlenir. Bu tedavide çok değerlidir. Bazı durumlarda hem tanı hem de tedavi amacıyla klasik anjiyografi istenmektedir.
Tedavi için sigaranın bırakılması gerekiyor
Öncelikle sigaranın kesinlikle bırakılması gerekmektedir. Buerger hastalığı sigaraya karşı oluşan bir alerji olarak kabul edildiğinden alerjeni yani sigarayı bırakmak tedavinin ilk ve vazgeçilmez parçasıdır. Çünkü alerjen ortadan kalkarsa hastalık da ortadan kalkacaktır. Sigarayı bırakan Buerger tanısı alan hastaların yaklaşık %90’ı ayaklarında yara olsa bile iyileşme yaşamaktadır. Sürdürülebilir ve düzenli bir eğitim programı zorunludur. Mümkün olduğunca soğuk havalardan ve soğuk travmalarından korunmalıdır. İlaç tedavisinde ağrı kesiciler, vazodilatörler, pıhtı çözücüler ve blokerler kullanılır. Bu ilaçların sürekli ve kesintisiz kullanılması, asla bırakılmaması gerekir. Yara varsa; Lokal tedavinin yanı sıra ozon, yüksek basınçlı oksijen, PRP ve kök hücre uygulamaları da yapılabilmektedir. Ne yazık ki günlük kullanılan ağrı kesiciler ağrıyı kısmen azaltsa da çoğu zaman etkisizdir. Bu durumda uzman doktor narkotik ağrı kesiciler yazabileceği gibi epidural anestezi yani kısmi anesteziyi de gerekli görebilir. Bu tedavilere yanıt alınamadığı takdirde amaç öncelikle damarın anjiyografik olarak açılmasıdır. Sonuç alınamadığı takdirde etkilenen uzuvları besleyen damarları daraltan sempatik uçlarla açık rekonstrüktif damar ameliyatları yapılır. Bunlara yanıt alınamadığı takdirde maalesef ilgili alanın kesilmesi kararı veriliyor. Hastalığın iyileşmesi ve tekrarlaması ile hastalık ilerler ve önceden kesilen alanın üzerinden kesim yapılmasıyla süreç devam eder. Ancak hastaların büyük çoğunluğunda damar sağlığı doğrultusunda alışkanlıklarını değiştirip geliştiren, ilaçlarını düzgün kullanan ve kontrollerini aksatmayan hastalar klinik sakinliği yakalayıp kötü durumlardan kurtulabilirler.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
